92/5/7
4:10 ع
پس از سخنرانی شیوای مقام معظم رهبری در خصوص جایگاه و رابطه ی تکلیف گرایی و توجه به نتیجه، برخی افراد به جای درک دقیق جمله به جمله ایشان، یک جمله در میان جملات ایشان را مورد بزرگنمایی قرار می دهند که حقیر ابتدا عین جملات ایشان را در این خصوص تقدیم می کنم و سپس با تبیین کامل آن سعی می کنم یک تحلیل جامع و غیر سلیقه ای ارائه کنم:
آیا این جمله (ما به دنبال تکلیف هستیم) بدین معنا است که امام با وجود آن سختی ها و زحماتی که سالها متحمل شده بودند، دنبال نتیجه نبودند؟ قطعاً چنین چیزی صحیح نیست.
تکلیف گرایی صحیح آن است که انسان در راه رسیدن به نتیجه مطلوب براساس تکلیف عمل و از کارهای ضدتکلیف و نامشروع پرهیز کند.
انسانی که برای رسیدن به نتیجه براساس تکلیف عمل می کند، اگر به نتیجه مطلوب هم نرسد، احساس پشیمانی و خسارت نمی کند.
تکلیف گرایی هیچ منافاتی با دنبال نتیجه بودن، ندارد.
فعال دانشجویی آرمانخواه که واقعیات را هم می بیند، در هیچ شرایطی، چه هنگام پیروزیهای شیرین و چه هنگام هزیمت های تلخ، دچار احساس انفعال و یأس و بن بست نمی شود زیرا در آرمانخواهی صحیح و واقع بینانه، بن بست وجود ندارد.
توقع من از دانشجویان عزیز این است که همواره و در هر شرایطی، با نگاه واقع بینانه به دنبال آرمانها باشند.
در جملات مقام معظم رهبری چند عبارت خیره کننده هست: نتیجه، تکلیف، واقع بینی، آرمان خواهی، پرهیز از کارهای ضدتکلیف و نامشروع
این عبارات اگر چه یکی نیستند ولی با یکدیگر نه تنها منافاتی ندارند بلکه حتی با یکدیگر در ارتباط و تعامل ند اما این ارتباط به صورت عرضی نبوده و بعضاً برخی از این موارد در سطح بالاتری قرار دارند.
آرمان چیزی است که بهترین شرایط را شامل می شود، شرایطی که در آن حق بر باطل غالب شود و هیچ ظلمی صورت نگیرد، شرایطی که دستورات الهی به صورت کامل در جامعه جاری شود و تمام روابط بشری و اجتماعی بر اساس مناسبات الهی و اخلاقی شکل گیرد.
واقع بینی یعنی بین حقایق و واقعیت ها تفاوت قائل بود، واقعیتها وضعیت موجود هستند و حقایق همان آرمانها که باید به آنها نیل کرد، اما معمولاً بین آرمانها و واقعیتها فاصله ی زیادی وجود دارد که این فاصله می تواند موجب دست کشیدن از آرمانها و یا انحراف از آنها شود و اینجاست که تعریف هدف و نتیجه اهمیت می یابد.
نتیجه چیزی است که باید تعیین کرد، طوری که قابل تحقق باشد واین یعنی هدف را باید با توجه به آرمانها و با درک واقعیات انتخاب کرد. نتیجه لزوماً به معنی رسیدن به آرمان نیست بلکه هر پله از حرکت به سمت آرمان را می توان به عنوان یک هدف و نتیجه تعریف کرد.
تکلیف گرایی یعنی همه ی این مفاهیم را به صورت صحیح باهم تلفیق کنیم، یعنی به آرمانها معتقد باشیم و به سمت آنها حرکت کنیم و برای رسیدن به آنها اهداف و نتایج قابل حصول تعریف کنیم و در این قابل حصول بودن واقعیات جامعه و امکانات و ظرفیت ها را در نظر بگیریم. نکته ای که در مورد نتیجه و هدف مهم است، این است که مسیر رسیدن به این اهداف و ابزارهای مورد استفاده هرگز نباید با آرمانها در تضاد باشند و این یعنی اگر چه رسیدن به آرمان یک اصل بلند مدت است اما استفاده از ابزارهای مبتنی بر اصول، یک اصل همیشگیست و در همین رابطه رهبری نیز چنین فرمودند که "تکلیف گرایی صحیح آن است که انسان در راه رسیدن به نتیجه مطلوب براساس تکلیف عمل و از کارهای ضدتکلیف و نامشروع پرهیز کند".
خیلی از کسانی که این سخنان مقام معظم رهبری را متوجه استاد مصباح و مشی جبهه پایداری در انتخابات های اخیر می دانند، به دلایل زیر اشتباه می کنند:
1- که نظر مقام معظم رهبری همواره و در تمام انتخابات ها اصرار بر شناسایی اصلح و رأی دادن به او، فارغ از ترس از نتیجه داشته اند.
2- مقام معظم رهبری خودشان مردم را به مشورت گرفتن از علما و بصیران تشویق می کردند و علما را به مشورت دادن و حضور در این عرصات توصیه می کردند.
3- این سخنان هرگز تناقضی با مشی استاد مصباح ندارد، یعنی همانطوری که مقام معظم رهبری می فرمایند نتیجه گرایی با تکلیف گرایی منافاتی ندارد، به همان شکل هم خودشان می فرمایند که همیشه نمی توان به نتیجه رسید، ولی همین حرکت به سمت نتیجه اگر صورت گیرد کافیست تا احساس پشیمانی و خسران نداشته باشیم.
4- بحث دیگر بحث آرمانهاست، تأکید بر آرمانها و رسیدن به آنها نشان می دهد که نباید اهداف و ابزارهای تعیین تکلیف از آرمانگرایی زاویه ای داشته باشند، نمی توان با سیاست بازی و دغل کاری مدعی شد که تکلیف گرایی را بر اساس نتیجه گرایی دنبال می کنیم، نمی توان گفت که با تسلیم و سازش در برابر جبهه کفر و نفاق می خواهیم به تکلیف عمل کنیم، نمی توان ادعا کرد که با تضییع زحمات دیگران و سیاه نمایی و تهمت می خواهیم به نتیجه و تکلیف نائل شویم.
5- خود استاد مصباح بهترین تبیین را در خصوص نظرشان در مورد تکلیف و نتیجه دارند که می توانید در "«ما مکلفیم به وظیفه؛ نه نتیجه» یعنی چه؟" بخوانید.
مطالب مرتبط:
ابعاد تکلیف گرایی، آفت و درمان آن
تعریفی ساده از جایگاه نتیجه گرایی در تکلیف گرایی
برچسبهای مرتبط: ولایت مداری بصیرت تکلیف گرایی مقام معظم رهبری
میهمان عزیز شما ممکن است از سایت دیگری به اینجا لینک شده باشید، در صورت تمایل به صفحه ی اصلی وبلاگ مراجعه نمایید، مطالب وبلاگ به صورت مستمر به روز می گردد.